De Staat van het Vernieuwingsonderwijs
Twee dagen voordat de Onderwijsinspectie haar jaarlijkse Staat van het Onderwijs publiceerde, lanceert Hogeschool Saxion een positiever perspectief: De Staat van het Vernieuwingsonderwijs.
Een krachtig pleidooi voor ruimte, visie en brede ontwikkeling
Wij hebben als Vereniging van vrijescholen meegewerkt aan deze publicatie, samen met de Nederlandse Dalton Vereniging, de Nederlandse Jenaplan Vereniging, de Vereniging voor Freinetpedagogie en de Nederlandse Montessori Vereniging. Samen belichten we zo de positieve en unieke waarden van vernieuwingsscholen in Nederland.
De boodschap van De Staat van het Vernieuwingsonderwijs
Met deze publicatie willen wij als Vereniging van vrijescholen samen met onze partners duidelijk maken dat vernieuwingsonderwijs een essentiële bijdrage levert aan de diversiteit, kwaliteit en toekomstgerichtheid van het onderwijs in Nederland. Het is tijd dat dit type onderwijs de erkenning krijgt die het verdient en dat onderwijsbeleid meer ruimte biedt voor pedagogische vrijheid en visie, in plaats van alleen standaardmeetlatten.
Het rapport benadrukt dat onderwijs meer is dan meten en presteren; het is ook het cultiveren van de menselijke kant van leren. Het gaat om de vraag hoe we leerlingen niet alleen voorbereiden op toetsen, maar vooral op het leven in een dynamische, diverse samenleving.
Met bijna 900 vernieuwingsscholen die gezamenlijk bijna een kwart miljoen leerlingen onderwijs bieden, spelen deze scholen een essentiële rol binnen het Nederlandse onderwijs. Bovendien maken ze al bijna een eeuw deel uit van het Nederlandse onderwijsbestel. Toch wordt onze gezamenlijke bijdrage in onderwijsrapportages zoals De Staat van het Onderwijs niet of nauwelijks belicht. Daarom biedt De Staat van het Vernieuwingsonderwijs een alternatief perspectief, met focus op drie cruciale thema’s die het vernieuwingsonderwijs benadrukken.
Drie kernthema’s van het vernieuwingsonderwijs
-
Positieve impact
Het rapport van de Onderwijsinspectie legt vaak de nadruk op wat er misgaat in het onderwijs, terwijl er juist ook heel veel goed gaat. Veel ouders zijn tevreden, kinderen gaan met plezier naar school en leraren verzorgen onderwijs met passie en betrokkenheid. De Staat van het Vernieuwingsonderwijs belicht deze positieve aspecten en onderstreept de waarde van werken in het onderwijs. Het toont aan dat vernieuwingsscholen bijdragen aan een gelukkiger en gemotiveerder leerklimaat, met oog voor de gehele ontwikkeling van de leerling. -
Aandacht voor vernieuwingsscholen
Deze scholen bieden een alternatief onderwijsaanbod en zijn daardoor van essentieel belang voor het diverser maken van het onderwijssysteem. De Staat van het Vernieuwingsonderwijs zet deze scholen en hun waardevolle bijdrage aan het onderwijs in de schijnwerpers. Ze verdienen de erkenning en ruimte om hun visie op onderwijs verder te ontwikkelen en uit te dragen. -
Brede persoonsvorming en visie in onderwijs
De publicatie van de Inspectie biedt weinig inzicht in hoe de visie van scholen daadwerkelijk vorm krijgt in het geboden onderwijs en bijdraagt aan de brede ontwikkeling van leerlingen. Onderwijs is veel meer dan alleen taal en rekenen. Op vernieuwingsscholen staat de brede persoonsvorming centraal. Het gaat niet alleen om het overdragen van kennis, maar ook om het ontwikkelen van sociale, creatieve en emotionele vaardigheden. De Staat van het Vernieuwingsonderwijs laat zien hoe vernieuwingsscholen deze brede persoonsvorming realiseren en hun leerlingen ondersteunen in hun veelzijdige ontwikkeling. Dit vormt de basis voor toekomstbestendig onderwijs dat leerlingen voorbereidt op een snel veranderende wereld.
Waarom vernieuwingsonderwijs belangrijk is
Vernieuwingsscholen bieden meer dan een alternatieve onderwijsvorm. Ze zorgen voor het welbevinden van leerlingen door niet alleen kennis, maar ook waarden en vaardigheden over te dragen. Ze creëren ruimte voor leerlingen om hun talenten te ontdekken en tot volle wasdom te komen als denkende, voelende én handelende mensen.
Dit onderwijs vraagt om tijd, betrokkenheid en visie – niet alleen van de leraren, maar ook van het bredere onderwijsbeleid. Onze voorzitter Michel Rog verwoordt dit als volgt:
Er wordt veel te veel gefocust op vroege selectie. Ik ben wel blij dat de kleutertoetsen afgeschaft zijn, maar die harde knip die er nu is na de basisschool, is ongewenst. In het vrijeschoolonderwijs tellen we de klassen gewoon door. Verder ben ik blij met experimenten met brede en verlengde brugklassen. Dat is altijd beter dan leerlingen meteen in het sjoelbakvakje vmbo, havo of vwo te ‘sjoelen’. Ik zie overigens bij het gebruik van toetsen ook wel ruimte. Het is toch ook een kwestie van hoe je ermee omgaat en welke waarde je bijvoorbeeld aan de doorstroomtoets zelf geeft.Michel Rog
Zijn woorden onderstrepen de roep om meer flexibiliteit en vertrouwen in het ontwikkelproces van leerlingen. Het past bij de kern van vernieuwingsonderwijs: onderwijs dat niet alleen voorbereidt op cijfers en niveaus, maar op het leven zelf.
In het verlengde van eerdere initiatieven
Al in 2018 bracht de Vereniging van Vrijescholen De Staat van het Vrijeschoolonderwijs uit als reactie op de eenzijdige conclusies van de Onderwijsinspectie over het ‘afglijden’ van het Nederlandse onderwijs. Die publicatie bood een alternatief perspectief met een duidelijke focus op de brede ontwikkeling van leerlingen.
De Staat van het Vernieuwingsonderwijs sluit hierbij aan en laat, samen met andere vernieuwingsscholen, opnieuw zien dat er wél ruimte en inspiratie is voor onderwijs dat vertrekt vanuit visie, vertrouwen en menselijkheid.
